چەند هەڵەیەکی باوی تێگەیشتن لە چەمکی براند و براندسازی
یەکێک لە تایبەتمەندییەکانی باسکردنی براند و براندکردن ئەوەیە کە هەموومان باکگراوندمان هەیە سەبارەت بەم وشانە.
لە ڕاستیدا براند و براندسازی بوونەتە بەشێک لە وشەکانی ڕۆژانەمان و زۆر کەسیش هەن ئەم وشانە بەکاردەهێنن، بەبێ ئەوەی ئاشناییەکی زۆریان لەگەڵ پێناسە و چەمکەکانی ئەم بوارەدا هەبێت.
هەر لەبەر ئەم هۆکارە جێی خۆیەتی یەکێک لە یەکەم وانەکانی براندسازی تەرخان بکرێت بۆ خاڵە بنەڕەتییەکان سەبارەت بە براند و براندسازی و لە ڕاستیدا بۆ هەڵە باوەکان لە تێگەیشتن لە چەمکی براند.
بێگومان پێویستە جەخت لەوە بکەینەوە کە جیاوازییەکی زۆر لە بیروڕا و جیاوازی بۆچوون لە بواری پێناسەکردن و مانای چەمکەکانی پەیوەست بە براند کەم نییە. تەنانەت لەسەر پێناسەی خودی وشەی براند، کۆدەنگییەکی زۆر نییە (بەشی یەکەمی کتێبەکەی کاپفێرەر). بۆیە سروشتییە کە ئامادەکردنی “لیستی هەڵە باوەکان لە تێگەیشتن لە چەمکی براند” ئەوەندە ئاسان نییە.
هەر لەبەر ئەم هۆکارەش لەم وانەیەدا هەوڵمان داوە تەنها ئەو شتانە بخەینە ڕوو کە زۆرینەی توێژەران و نووسەران و پسپۆڕانی بواری براند لەسەریان کۆکن.
براند (Brand) جیاوازە لە هێمای بازرگانی (Trademark)
لەوانەیە تۆ خاوەنی براندێکی گەورە بیت، بەڵام هێمایەکی بازرگانیت نییە. زۆرێک لە گەورەکان و هونەرمەندان و نووسەران و کەسایەتییە ناودارەکان براندی گەورەی کەسین کە زۆرجار هێمای بازرگانی تۆمارکراویان نییە.
بە پێچەوانەوە دەتوانیت نیشانەیەکی بازرگانی بۆ خۆت یان بەرهەمەکەت تۆمار بکەیت، بەڵام براندێک تۆمار نەکەیت. چونکە براندەکە لە مێشکی بینەردا دروست دەبێت و نەک بە مۆڵەتی حکومەت و تۆماری یاسایی فەرمی.
هەر کەسێک دەتوانێت بە پارەیەکی کەم نیشانەی بازرگانی هەبێت. بەس تابلۆیەکی گرافیکی بۆ خۆت دیزاین بکەیت و بە ئاسانی تۆماری بکەیت لە هەر وڵاتێک کە تێیدایت. بەڵام لەگەڵ ئەمەدا هێشتا براندێکت نییە، تەنها هێمایەکی بازرگانی تۆمارکراوت هەیە.
بێگومان زۆر براند هەن کە هێمای بازرگانییان تۆمارکردووە. بەڵام هەڵەیە ئەگەر وا دابنێین چەمکی براند و چەمکی هێمای بازرگانی “پێویستن بۆ یەکتر” و هیچ کامیان بەبێ یەکتر نابن یان لەوەش خراپتر “هاوواتا”ن یەک مانایان هەیە.
براندسازی پڕۆژەیەک و چالاکیەکی کاتی نییە
هەندێک جار وا بیردەکرێتەوە کە براندسازی شتێکە وەک جێبەجێکردنی پڕۆژەیەک. واتە دەتوانیت بودجەیەک لەبەرچاو بگریت و پلانێک بۆ براندسازی دابڕێژیت و لە کاتێکی دیاریکراودا ئەم چالاکییە دەست پێبکەیت و لە ساتێکی دیاریکراودا تەواو بکەیت.
بێگومان گومانی تێدا نییە کە هەموو براندەکان لە بچووکترینەوە تا گەورەترین هەندێک جار وەک پڕۆژەیەک کەمپین بەڕێوەدەبەن بۆ بەهێزکردن و سەقامگیرکردن و ڕەنگە پێگەی براندەکانیان بگۆڕن.
بەڵام ئەمە هەمووی پەیوەندی بە براندسازی نییە.
براندسازی چالاکیەکی هەمیشەیی و تەواوکاتییە کە خاوەنی براندێک بۆ هەمیشە و لە هەموو کاتێکدا بەشدارە. لەوانەیە هەندێک جار بە شێوەیەکی چڕتر و ئامانجدارتر ئەو کارە بکەیت، بەڵام لە هیچ خاڵێکدا باری براندسازی لەسەر شانت هەڵناگیرێت.
براند پەیامێک نییە کە بە هێزی ڕیکلام پاڵی بنێی بە گوێی بینەرەکەتەوە بگات. بەڵکو وێنەیەکە کە لە مێشکی بینەردا لە کۆمەڵەی بڕیار و هەڵبژاردن و چالاکییەکان و ئاراستەکان و بەرهەم و دەستکەوتەکانتەوە دروست دەبێت.
ناتوانرێت براندسازی لە یەک کەس یان بەشێک کورت بکرێتەوە
زۆرێک لە ڕێکخراوەکان و بزنسەکان (بەتایبەت ڕێکخراوە گەورەکان) بەڕێوەبەری براندێک دادەنێن یان بەشێکی لاوەکی بە ناوی “براندسازی” (Branding) لە یەکەی بازرگانی خۆیاندا لەبەرچاو دەگرن و پێیان وایە کە ئەمە کۆتاییەکەیە.
بەڵام براندسازی چالاکیەکی بەربڵاوە و هەموو ڕێکخراوەکە دەگرێتەوە. گریمان براندێکی بەرهەمهێنان خۆی وەک “سەلامەتی” (Safety)بناسێت و بناسێنێت.
ئەم نیگەرانییە سەلامەتییە دەبێ لە دابینکردنی کەرەستەی شتی لێ دروست دەکرێت خۆی نیشان بدات؛ دەبێت لە هێڵی بەرهەمهێناندا ببینرێت؛ پێویستە لە کۆنترۆڵی کوالیتیدا لەبەرچاو بگیرێت؛ دەبێت لە خزمەتگوزاری دوای فرۆشتندا ببینرێت؛ وە بە کورتی هەموو چالاکیەکی ڕێکخراوەکە پێویستە سەلامەتی بخاتە سەرووی چالاکییەکانیانەوە.
لەم ڕوانگەیەوە دەتوانرێت براندسازی بە هاوشێوەی ستراتیژی هەژمار بکرێت. براندسازی، وەک ستراتیژی، بەزۆری سەرپەرشتیاری تایبەتی خۆی هەیە و کەسێک یان بەشێک بەرپرسیارێتی هەماهەنگی و بەدواداچوونی لە ئەستۆ دەگرێت.
بەڵام دەبێت هەموو بەشەکانی ڕێکخستن و بزنس لەگەڵ ئەم کەسە یان بەشەدا هاوتەریب بن بۆ ئەوەی بتوانین باسی شتێک بکەین کە پێی دەوترێت براند یان ستراتیژی.
مەرج نییە هەموو براندەکان “ناوبانگێکی باش”یان لەسەر بێت.
زۆرێک لە ئێمە ئەم زاراوەیە بەکاردەهێنین کە: “کەسێکی لەو جۆرە یان کۆمپانیایەکی لەو جۆرە ئێستا بووەتە براندێک”.
بەگشتی لە ڕستەیەکی لەو جۆرەدا، براندەکە بە مانایەکی ئەرێنی (ناسراو و ناوبانگێکی باشی هەیە) بەکاردەهێنرێت. بەڵام لەبیرت بێت کە براندسازی بە مانا گشتییەکەی دەتوانێت فۆرمێکی نەرێنیشی هەبێت.
تەنانەت دزێکی بەئەزموون یان تاوانبارێک بە سروشت دەتوانرێت وا دابنرێت کە خاوەنی ئەو براندەیە. تەنانەت کۆمپانیایەکی لاوازی دروستکردنی ئۆتۆمبێل، کە ڕەنگە هەموو بەرهەمێکی سەدان کێشەی هەبێت و هەرگیز متمانەی پێ نەکرێت، ڕەنگە ببێتە مارکەیەکی نەبوونی سەلامەتی یان مارکەیەکی مردن لە مێشکی خەڵکدا و بە قسەکانی ئەوان بەکاربهێنرێت.
“شەمشەمەکوێرەی شەو” ساڵانێک براندێکی شەخسی بەهێز بوو لە ئێراندا: پیاوێک کە بە قێزەونترین شێوە ژنانی دەدزی و دەیکوشتن.
بێ گومان بن لادن و داعش بە براند دادەنرێن لە بواری تیرۆری نێودەوڵەتیدا. نیشانەی براندکردنیان ئەوەیە کە زۆر کەس هێشتا وەسفی ڕەفتاری دڕندانە کە دەکەن دەلێن داعشی .
مەرج نییە هەموو براندەکان “ناوبانگێکی باش”یان لەسەر بێت.
براند بوون هاوواتای گرانبوون نییە
زۆرێک لە ئێمە گریمانەیەکی شاراوەمان لە مێشکماندایە و ئەو گریمانەیەش ئەوەیە: “بوون بە براند، واتە گرانبوونە”.
گومانی تێدا نییە لە جیهاندا چەندین براندی گرانبەها هەن، وەک ڕالف لۆرن، ڕۆڵز ڕۆیس، ڕۆلێکس، جیلێت و ئەپڵ. بەڵام لەبیرت بێت کەس نەیوتووە کە براندەکان دەبێت گران بن.
بەڕێکەوت زۆرێک لە براندەکان بە هەرزان بوون یان بەسەرفەبوون بوونە براند. هەروەها زارا، تۆیۆتا، سواتچ، بیک و هواوی براندن و بەڕێکەوت بە براندی زۆر بەهێز دادەنرێن.
دانانی نرخ و هەڵبژاردنی مەودای نرخی گونجاو یەکێکە لە هەڵبژاردن و ستراتیژییەکانی براند و هەر براندێک بەپێی چینی کڕیارانی خۆی بڕیارێک لەو بوارەدا دەدات.
هەبوونی براند زیاترە لە هەبوونی دروشم
لەم ساڵانەی دواییدا تای پێناسەکردنی دروشم زۆر بەرز بووەتەوە. ئەو دروشمانەی کە زۆرجار لەگەڵ بەها و بنەما و ئەرک و دیدگای براندەکاندا ناگونجێت؛ بەڵکو تەنها ڕستە قافیەییەکانن کە بە ناوی براندەکان دروستکراون.
ناتوانین ئینکاری ئەو ڕاستییە بکەین کە پێناسەکردن و دانانی دروشم یەکێکە لە کارە باوەکانی براندسازی و زۆرێک لە براندە گەورەکانی جیهان دروشمی تایبەت بە خۆیان هەیە.
بەڵام دەبێت ئەوەمان لەبیربێت کە هەبوونی دروشم بەشێکی زۆر بچووکە لە پڕۆسەی براندسازی، کە دوای دیاریکردنی پێگە و ئەرکی براندەکە دەبێتە شتێکی مانادار.
جگە لەوەش دروشمەکە کاتێک بەسوودە کە لەگەڵ بەها و ئەرک و زنجیرە بەهاکانی براندێکدا هاوتەریب بێت. بە واتایەکی تر پێویستە براندێک بۆ خۆی دروشمێک دیاری بکات کە تەنها لەسەر براندەکەی خۆی دابنیشێت و لە تەنیشت براندەکەی خۆیەوە مانای هەبێت.
ئەگەر بینیتان دروشمی چەند براندێک (بۆ نموونە براندەکانی بانکی) بە ئاسانی لەگەڵ یەکتردا ئاڵوگۆڕ دەکرێت و هیچ شتێکی گرنگ ڕوونادات، ئەوە دەبێت بڵێین دروستکردنی دروشم بێمانا و بێکاریگەر بووە و بە کردەوە نەیتوانیوە ڕۆڵی خۆی لە پرۆسەی براندکردندا بەجێبهێنێت.
لە پرۆسەی براندسازی، بڕیار نییە خۆت بە “هەموو کەسێک” بناسێنیت.
گریمان تۆ بڵاوکەرەوەی کتێبی پزیشکیت.
بۆ ئەوەی براندێکی بەهێزت هەبێت، پێویست ناکات هەموو کەسێک لە کۆمەڵگادا ناوی تۆی بیستبێت؛ تەنانەت پێویست ناکات هەموو خوێنەرەکان یان تەنانەت هەموو پزیشکەکان تۆ بناسن.
براندێکی بەهێز بریتییە لە براندێک کە لە فەزای کڕیارە ئەگەرییەکان و ئامانجەکانیدا ناسراوە.
کە ئەو خوێندکاران و پزیشکانەی ئارەزووی فێربوونیان هەیە دەتناسن و تۆ بە جیاواز لەوانی تر بزانن و کەسانی پسپۆڕ و کاریگەر لە بواری پزیشکیدا هانی کەسانی تر بدەن بۆ کڕین و لێکۆڵینەوە لە بەرهەمەکانت و تۆ بە جیاواز و نایاب بزانن، بەجۆرێک کە هەژمار بکرێت براندێکی بەهێزە،زۆر پێویستە. بەڵام بڕیار نییە هەموو کەسێک لە هەموو شوێنێک بتناسێت و باسی تۆ بکات.
ئەمڕۆ ئەم هەڵەیە زۆر دەبینرێت کە لە براندسازیدا میدیای قەرەباڵغ لە میدیای پەیوەندیدار بە باشتر دەزانرێت و بەرپرسان و ئارەزومەندانی براندسازی لەبیریان دەچێت کە پێویستە هەوڵبدەن لەنێو “چینی ئامانجەکەیان”دا ببینرێن و ببیسترێن و بناسرێن نەک لە هەموو شوێنێکدا کە کۆمەڵێک خەلکی لێیە و جەماعەتێک کۆبوونەتەوە.
مەشق بکە و بەشداری گفتوگۆ بکە
- چ ئامۆژگاریەکی ترت لەبەرچاوە کە دەتوانرێت بۆ لیستەکەی سەرەوە زیاد بکرێت؟
- ئایا هیچ نموونەیەکتان هەیە لەو خاڵانەی کە لەم وانەیەدا خراونەتەڕوو، یان هاوڕێکانتان لە بەشی کۆمێنت زیادیان کردووە؟
ئەگەر نموونەیەکت هەیە بۆ چەسپاندنی بۆچوون و ڕای هاوڕێکانت، پێشنیار دەکەین کە بۆچوونەکەت تۆمار بکەیت لە وەڵامی بۆچوونەکەیان (نەک وەک تێڕوانینێکی سەربەخۆ).
